15. De Maas een mysterie

Camper voor kerkje in Troussey

Wat is de gedachte achter deze camperreis? Ten eerste wil ik proberen zo veel mogelijk de in 1965 gevaren kanotocht - op een vrachtschip van Rotterdam naar Bazel en peddelend terug - te volgen en zo te kijken of ik op de plaatsen kan komen waar ik bijzondere herinneringen aan heb. Verder wil ik kijken wat er in het gevaren traject hetzelfde gebleven is en wat veranderd. Het is natuurlijk onmogelijk om je het hele traject van een reis van meer dan 50 jaar geleden, die negen weken geduurd heeft en bijna 1000 kilometer lang was, te herinneren. Maar er waren bepaalde plaatsen die ik heel graag terug wilde zien en er ook moeite voor gedaan heb om die te vinden. Het eerste sluisje in Frankrijk bijvoorbeeld waar bleek dat we geen “Permit de Circulation” hadden. Of de lange tunnel waar geheel onverwacht doorheen moesten. Soms lukte dat, maar soms ook niet. Het bijzondere aquaduct heb ik niet gevonden. Het is waarschijnlijk ook niet bereikbaar over de weg. Ook het gebied in de Vogezen met de vele sluizen kort achter elkaar heb ik gemist. Jammer.

Het viaduct over de Maas

Maar één plaats wilde ik zeker niet missen. En dat was bij het dorpje Troussey, de plaats waar het Marne-Rijn Kanaal de Maas kruist en wij rechtsaf gingen om aan het derde traject van onze kanotocht te beginnen. Ik kan me dat moment nog goed herinneren. We wisten dat we in de buurt van de kruising moesten zijn en keken er al naar uit. Toch misten we het bijna. Was dat smalle watertje de bovenloop van de grote rivier de Maas? We gokten er op dat dit toch de afslag moest zijn. We gingen rechtsaf. En snel kwamen er achter dat we inderdaad op de Maas zaten en simpel gezegd nu gewoon door konden varen om weer in Rotterdam te komen.  

Het aquaduct van Marne-Rijn Kanaal

Dus reed ik nu bewust naar het plaatsje Troussey – dat wij tijdens de kanotocht natuurlijk nooit gezien hebben. Vandaar ging ik kijken of ik met de camper of op de fiets of anders lopend bij de kruising met de Maas kon komen. Troussey ligt ten zuiden van het Kanaal. Dus moest ik vanaf hier naar het westen rijdend vanzelf een keer bij de Maas uitkomen. Daarna zou ik wel verder zien.

Maar het werd me nogal gemakkelijk gemaakt. De weg kwam precies bij de kruising uit! Sterker ik kon onder een viaduct door rijden en dan aan de oostkant de Maas gaan volgen. Precies zoals we het 54 jaar geleden met de kano’s hadden gedaan.

Misschien een beetje bizar, maar het drong vrij langzaam tot me door dat dit niet klopte. Het Marne-Rijn Kanaal kruiste in een aquaduct de weg en de rivier de Maas op ongeveer 5 meter hoogte. Hoe kan dat nou? Ik stond voor een compleet raadsel.

Ik weet zeker dat we met de kano’s gewoon rechtsaf gegaan zijn en er helemaal geen brug of sluis, laat staan een aquaduct was in 1965. Nu is het vrijwel onmogelijk om van het Kanaal over te gaan in de Maas. De kano’s naar beneden dragen zou een hele klus zijn. Maar de rivier die ik hier en nu zag stromen leek niet op de Maas die ik samen met Lex bevaren had. Dat was een heel rustig water, meer een sloot dan een rivier. De Maas nu is een tamelijk wilde rivier en ook vrij breed. Maar wat vooral opvalt is dat op deze rivier kan geen enkele boot kan varen. Sterke, polyester wildwaterkano’s misschien wel, maar niet de kwetsbare, houten eenpersoonskano’s die wij hadden. Het is vrijwel overal erg ondiep. Op veel plaatsen liggen stenen vlak onder en boven water en een eindje stroomafwaarts zag ik zelfs een kleine waterval.

Maas vanaf het viaduct

Verschillende keren heb ik bij mensen nagevraagd wat er in die 50 jaar gebeurd is. Maar een goed antwoord heb ik niet gekregen. In mijn herinnering was de Maas toen een gekanaliseerde rivier met ongeveer om de vijf kilometer een dam en een schutsluis. Maar niets daarvan heb ik nu teruggezien. Het blijft tot boven Verdun gewoon een vrij stromende rivier, waar geen schip op te bekennen is, zelfs geen kano’s of andere pleziervaart. Pas boven de Franse stad Sedan, zag ik aan een paar tonnen die de vaarroute aangaven dat de Maas hier bevaarbaar was. De eerste sluis en de bijbehorende dam zag ik in Revin, vlak bij de grens met België. Volgens een mevrouw zijn er nog twee sluizen zuidelijk hiervan. Meer niet.

Camper bij de Maas

De enige verklaring die ik kreeg – maar die beantwoordt lang niet alle vragen – was van de havenmeester van het stadje Stenay. Volgens haar is de waterstand van de Maas de afgelopen tijd zo dramatisch gedaald dat alle scheepvaart onmogelijk geworden is. Maar ik zie daar niets van en waar zijn dan al die dammen en sluizen gebleven?

Het Marne-Rijn Kanaal was een feest van herkenning en herinnering, maar de Maas is voor mij een mysterie geworden. Wat is er hier aan de hand? Is de Maas inderdaad heel erg veranderd? Of vergis ik me helemaal en hebben we hier helemaal niet gevaren? Een oproep: wie kan mij helpen met het vinden van een antwoord op deze vragen?