Kracht, durf en genie

De laatste tijd zit ik nogal vaak te denken of er niet een grote gemene deler is of algemene kenmerken  zijn die het mechanisme verklaren waardoor landen, rijken en werelddelen in de loop van de tijd opkomen, machtig, soms zelfs oppermachtig worden en dan weer wegzakken. Het denken hierover wordt gestimuleerd door de gebeurtenissen waarover we bijna dagelijks in de krant lezen. We leven in een tijd dat het al eeuwen oppermachtige zogenaamde Westen zijn grip op de ontwikkelingen in de wereld verliest. De afgelopen bijna twee eeuwen domineerden aanvankelijk vooral Engeland en later Amerika de wereldgeschiedenis. Nu zien we die overmacht vrij snel afbrokkelen en andere krachten opkomen. Is dit een onomkeerbare overgangsfase of enkele rimpelingen naar een nieuwe status quo? We weten het nog niet, maar wat bepaalt nu waar de macht in de wereld terechtkomt?

In de toekomst kijken is niemand gegeven, laten we dat maar als uitgangspunt aannemen. Dus welk land of welke regio in de toekomst de meeste macht in de wereld zal hebben is dus absoluut onbekend. Speculaties over China, India, Brazilië, of toch weer Amerika ten spijt.
Wat wel kan, is kijken naar wat voormalige wereldmachten als hoofdkenmerken hadden, zoeken naar een grootste gemene deler dus. Dat maakt het herkennen en volgen van eventueel toekomstige wereldmachten misschien wat eenvoudiger. Ik denk dat dit in drie trefwoorden te vangen is: kracht, durf en genie. Reacties, aanvullingen en ook kritiek zijn natuurlijk meer dan welkom.

Als een land veel kracht heeft of verwerft, dan kan het die gebruiken om een regio of zelfs de wereld te domineren. En met kracht bedoel ik middelen om druk uit te oefenen. Dat kan een heleboel zijn: groot grondgebied (nog steeds), veel belangrijke grondstoffen, een hoge productie, een sterke strijdmacht.
Lef is volgens mij ook een voorwaarde om macht te kunnen verwerven. Een land dat ondanks veel potentie in zichzelf gekeerd blijft, met de rug naar de rest van de wereld staat, zal nooit een grote rol op het wereldtoneel kunnen spelen. Het zal de omringende landen of de wereld tegemoet moeten treden. Met alle risico's van dien.
Tot slot genie. Het lijkt er wel op dat als een macht opkomt en een factor van betekenis in de wereld wordt, er in dat land of gebied dan ook tegelijk op meerdere terreinen mensen met een opvallende begaafdheid naar voren komen. Vooral als die genieën een specifiek politiek, technisch of militair talent hebben, dan hebben zij vaak een grote rol in die ontwikkeling.

Laten we nu eens kijken aan de hand van grote wereldrijken in het verleden of deze aannames min of meer kloppen. Dat gaat zeker op voor het Romeinse Rijk. Dat heeft veel invloed gehad in een heel groot gebied en heeft daar heel lang standgehouden. Het was een rijk met heel veel kracht, vooral militair. Gedurende lange periode was er ook veel lef. Grote expedities ver buiten het eigen gebied. Bestuurlijk veel gewaagde en nieuwe ontwikkelingen. En eeuwenlang kwamen er genieën, niet alleen militair maar vooral in de kunst en architectuur.

Een ander voorbeeld het "Duizendjarige" Duitse Rijk van de Hitler en consorten. Kracht hadden ze zeker. Uit een straatarm land werd een machtige natie uit de grond gestampt. Durf ook. Alleen hebben we daar ernstig onder geleden. Maar genie? Nee, een stel gekken kreeg de kans om te proberen hun waanzinnige ideeën in de  praktijk te brengen. Het leidde tot een kort durende macht met als enige erfenis veel ellende. Niets goeds is daar uit voortgevloeid.
Misschien moeilijk om te zeggen, maar ik denk dat het huidige kalifaat van IS, dezelfde weg op gaat. Op basis van militaire kracht verwerven ze in de regio veel macht. Ze hebben zeker veel durf. Maar zijn gedreven door zeer eng wereldbeeld van volgen en nadoen. Dus tot falen gedoemd.

Als we kijken naar Amerika wordt het echt interessant. Daar kunnen we zeker niet spreken in de voltooid verleden tijd. Het is nog steeds een machtig land met veel invloed overal in de wereld. Toch lijkt het er op dat die macht aan het afnemen is. Niet alleen door vrijwel ongrijpbare gebeurtenissen en ontwikkelingen op verschillende plaatsen in de wereld, maar ook door binnenlandse problemen. Financieel staat het land er met zijn gigantische schulden slecht voor. Het bestuur heeft nooit een diepere crisis gekend als nu met de onoverbrugbare tegenstelling tussen Democraten en Republikeinen.
Het verleden is duidelijker. Tot 20 à 30 jaar geleden was Amerika de onbetwiste supermacht in de hele wereld. Het had op vrijwel alle terreinen (militair, economisch, productie) een enorme kracht. Lef hadden ze zeker. Overal werden met verve de Amerikaanse belangen verdedigd, militair of anderszins. En wat de genieën betreft waren de VS ook de onbetwiste koploper: uitvinders (Edison bijvoorbeeld), cultuur (geweldige artiesten met geheel nieuwe muziekstijlen), bestuurlijk (Lincoln, Roosevelt), enz.

En wat te denken van onze eigen Republiek van de Verenigde Zeven Provinciën in het midden van de 17e eeuw? Wij waren toen gedurende een korte tijd dé supermacht in de wereld. Maar waarom duurde die periode zo kort? Ga het na met de drie trefwoorden kracht, lef en genie en je weet het. Succes.