Lenen in plaats van kopen

Thomas Rau, architect

Donderdag 11 oktober gaf de architect Johannes Rau tijdens de Noordelijke Conferentie Duurzaam Verdienen in het Abe Lenstrastadion in Heereveen een lezing. Het verslag hiervan stond een dag later in de Leeuwarder Courant onder de kop "Betaal voor gebruik, niet voor eigendom".
Als ik dat artikel lees (en op internet meer over de spreker), denk ik dat het deze mannen (meer politiek correct "mensen") zijn waar we het in de toekomst van moeten hebben. Waarom? Johannes Rau denkt buiten de geijkte kaders. Tegenwoordig zeggen ze dan "out of the box denken". Maar dat is niet helemaal mijn taalgebruik.

En dat denken buiten de gangbare kaders is volgens mij heel hard nodig. Vrijwel alle grote problemen die er dit moment in Nederland en in de wereld zijn, zijn (of op zijn minst "lijken") onoplosbaar als we daar de tot nog toe gangbare oplossingsmethoden en -patronen op loslaten. 
Neem bijvoorbeeld de financiële crisis die ons (nou ja, "ons" nog niet eens zo erg) nu al jaren teistert. Wat is hier de oplossing voor? Juist de deskundigen (laten we zeggen de economen) spreken elkaar hierin volledig tegen. Ik hoor alleen twee standaardoplossingen, zo van de plank gepakt. Ofwel bezuinigen en hand op de knip om eerst de gigantische schulden te verminderen. Of juist stimuleren en het geld laten rollen om de economische groei weer "aan de praat" te krijgen. Maar ik, als economische "boerenlul" denk dan: volgens mij werken ze geen van beide. Ik zie namelijk al een aantal jaren geen enkel resultaat. Bovendien, waarom moeten we altijd maar blijven groeien? Kan dat wel?

Een ander probleem, maar sterk samenhangend met economische groei, is de beschikbaarheid van grondstoffen die wij voor talloze apparaten (menen) nodig (te) hebben. Er komt zeker een eind aan veel noodzakelijke en vooralsnog onvervangbare grondstoffen voor talloze producten. Maar ik heb nog niemand gehoord die daar het begin van een oplossing voor aangereikt heeft. 

En dat nu doet Johannes Rau wel. Hij komt met het idee om alles wat geproduceerd wordt (gebouwen, apparaten) niet meer te laten kopen, maar te lenen. De bouwer blijft altijd eigenaar. Wie iets nodig heeft, koopt het niet maar leent het. Betaalt dus niet voor het bezit, maar voor gebruik. Aan het eind van de gebruiksperiode wordt de lening opgezegd en gaat het product terug naar de eigenaar. Die kan dan de bouwmaterialen weer hergebruiken voor nieuwe producten.
Zo'n idee lost niet alles op, dat weet ik wel. En hoe je hier praktisch mee omgaat, weet ik natuurlijk ook niet. Maar daar gaat het nu niet om. Het is een omslag in denken waar je volgens mij verder mee komt en die mogelijkerwijs toekomstbestendig is. En dat kun je van heel veel ideeën van onze heren en dames politici niet zeggen ...