Integreren, wie moet dat leren?

Om wille van de privacy wil ik deze blog anonimiseren. Het heeft zich namelijk in mijn omgeving afgespeeld en mensen die ik goed ken zijn er bij betrokken. Niet dat ik van plan ben om een soort "jij-bak-verhaal" te gaan schrijven. Zo van er is iets niet goed gegaan en dat is jouw schuld. Het is meer een poging tot een analyse van een probleem waar ik zelf ook geen oplossing voor weet, maar dat volgens mij in onze samenleving op veel plaatsen een rol van betekenis speelt. 

In onze buurt is een gezin komen wonen uit een oorlogsgebied. Voor alle duidelijkheid, deze mensen verkeerden in het land van herkomst in een levensbedreigende situatie  en zijn totaal berooid in ons land terechtgekomen. Ik zelf ben op vrijwel geen enkele manier bij deze zaak betrokken geweest, maar ik heb wel van dichtbij kunnen volgen wat er heeft plaatsgevonden.

Een groepering in onze buurt trok zich het lot van dit gezin aan. Er kwam een uitgebreide en ook effectieve hulpactie op gang. De mensen werden met alles wat nodig was geholpen, zowel materieel als immaterieel: het vinden en inrichten van een huis, scholing voor de kinderen, hulp bij de instanties en instellingen en zelfs met tamelijk forse leningen om financieel de eerste tijd door te komen. 

Na enkele weken waren de eerste noden gelenigd: het gezin zit in een gemeubileerd huis en de  kinderen (ouder dan 17 jaar) gaan naar een passende school. Maar de door de gemeente en andere instellingen toegezegde uitkeringen bleven deels uit. Dus geldgebrek bleef een probleem. De huur en de ziektekostenverzekering konden bijvoorbeeld niet betaald worden. 
Degene die als contact- en vertrouwenspersoon van het gezin fungeerde, zag een oplossing. Zij had in de krant gelezen dat per direct krantenbezorgers gevraagd werden. Als zij dit zouden doen, zou er snel geld verdiend kunnen worden. Dan konden ze de  oplopende schulden afbetalen en zouden de financiële zorgen verminderen.

Het idee werd aan het gezin voorgelegd. De reactie was aarzelend. Konden de kinderen dat wel? Het is een ochtendkrant, dan moesten ze wel heel vroeg hun bed uit, kon het niet één of twee uur later, of eventueel na schooltijd? En konden ze er ook weer mee stoppen als ze het niet leuk vonden? 
Na intern beraad in de familie was de uitkomst was dat de jongelui het zouden doen. De vertrouwenspersoon die het geregeld had, legde de situatie uit aan de mensen van de krant en die waren blij met de nieuwe krachten. Twee dagen later konden ze beginnen. De eerste keer zouden ze met een ervaren kracht meelopen en de volgende dag zelfstandig hun wijken lopen. 
Maar toen kwamen de problemen. De eerste keer kwamen de nieuwe werknemers niet opdagen. 

"De wekker in de mobiel was niet afgegaan", zeiden ze toen de contactpersoon hen hierover opbelde. Ze hadden zich verslapen en dachten dat het dan geen zin had zich alsnog te melden. Een veeg teken. 
Toch wilde de krant, vooral omdat het vinden van krantenbezorgers in deze tijd een bijna onmogelijke opgave is, ze nog een kans geven. Maar ook toen kwamen ze niet opdagen. Deze keer konden ze het adres niet vinden, zeiden ze. Ze waren wel geweest en hadden een uur gewacht, maar er was niemand. Dus toen zijn ze maar weer weggegaan. Ook nu hadden ze geen contact met de krant gezocht om dit te melden.

Wat is hier nu aan de hand? Wat gaat hier mis? Zijn deze jongelui gewoon lui, hebben ze geen zin om te werken en houden ze liever hun hand op? Past kranten bezorgen niet bij hun gevoel van . . . status? Vragen de hulpverleners te veel van deze mensen die nog maar kort in ons land zijn? 
Of is er sprake van een klassiek communicatieprobleem? Verstaan hier mensen uit verschillende culturen elkaar gewoon niet? Is er sprake van een botsing met de Hollandse directheid: ik denk dat ik weet wat goed voor je is, zeg maar ja of nee. En maakt de oosterse manier van denken en reageren het moeilijk om dan "nee" te zeggen. Dan maar "ja" of niets zeggen, om een conflict en gezichtsverlies te voorkomen, en het vervolgens toch niet doen. Dan zien we later wel verder.
Wat ik hier aan overhoud is de gedachte: wat is integreren toch moeilijk, zowel voor de allochtonen als de autochtonen.