Moorkop mag niet meer

Een tijdje geleden was ik bij de bakker om een brood te kopen. Maar toen ik in de vitrine  een prachtige moorkop met donkerglanzende chocolade en een toefje slagroom erop in de vitrine zag liggen kon ik de verleiding niet weerstaan. Ik vroeg de juffrouw achter de balie of ze voor mij twee moorkoppen in wilde pakken. Maar in plaats dat ze een doosje pakte om het gevraagde te doen, keek ze me zenuwachtig aan. Verbaasd keek ik van haar naar de andere klanten in de winkel, die mij allemaal vol weerzin aanstaarden.
"Dat mag u niet meer zeggen, meneer", zei de juffrouw schuchter. "Dat is beledigend". 

Onmiddellijk moest ik denken aan de beroemde futuristische roman 1984 van George Orwell, die hij kort na WO2 geschreven heeft. Hierin voorspelt hij dat we tegen die tijd zullen leven onder het juk van een totalitair regime. Alles in het leven is dan voor de onderdanen vastgelegd. Ook de taal. De bewindhebbers in het boek gebruiken de taal om de kennis en het denken van de onderdanen te kunnen beheersen. Daarvoor werd de zogenaamde Nieuwspraak uitgevonden. Alleen woorden en begrippen die het denken van de mensen de door de overheid gewenste kant op stuurden werden toegelaten of vervangen door een andere formulering. Voorbeelden zijn "Oorlog is Vrede" en "Onwetendheid is Kracht". De achterliggende gedachte was: als je de taal van de mensen beheerst, beheers je het denken en dus ook de mensen. Denken zonder taal is namelijk onmogelijk.

Vergeleken bij wat er in het boek 1984 gebeurt, is mijn verbazing over het in mijn ogen onnodige verbod op de naam van mijn lievelingssnoepzonde natuurlijk klein bier. Maar hier houdt het natuurlijk niet op.  Op dit moment gebeurt met taal precies hetzelfde. Alleen ik noem het geen Nieuwspraak maar Verhulspraak. Wat ons nu niet aanstaat verzwijgen we of  noemen het anders. Maar het doel is hetzelfde. Door de taal te veranderen, gaan mensen anders over zaken denken en lijkt het alsof het probleem of de misstand niet meer bestaat. Als er in de taal geen probleem is, dan bestaat het niet. Dus waarom zouden de mensen het probleem dan op willen lossen. Of, nog erger, in opstand willen komen?

Enkele voorbeelden:
- liegen is alternatieve feiten presenteren
- ontslagen worden is een andere uitdaging aangaan
- oud zijn is senior zijn of 60+
- varkens vermoorden tijdens een epidemie is de dieren ruimen
- effectief afslanken is niets anders dan bezuinigen
- een uitdaging aangaan is een groot bijna onoplosbaar probleem hebben
- een prijscorrectie is dingen duurder maken
- belasting vermijden is fraude of diefstal

En zo heet mijn geliefde moorkop nu in verhulspraak chocoladekop. Een veel te lang woord en ook nog gelogen, want alleen het bovenste laagje is van chocolade.