Niet met een voorhamer, maar met een heimachine

Met hun documentaire The Planet of the Humans hebben Michael Moore (productie) en Jeff Gibbs (regie) voor nogal wat ophef gezorgd. Nou is dat bij de films van Moore niets bijzonders. Fahrenheit 11/9, Michael Moore in Trumpland, Bowling for Columbine, om er een paar te noemen kregen naast lof ook bakken met kritiek over zich heen. Datzelfde is het geval met The Planet of the Humans, een film over het klimaat en de milieubeweging. Maar er is één groot verschil, de kritiek komt nu niet zoals bij zijn vorige films uit de rechtse hoek, maar juist van de mensen die zich progressief noemen en hem als hun spreekbuis en medestrijder zien. In The Planet komt namelijk de milieubeweging zelf op de pijnbank te liggen.

Als je na 100 minuten kijken enigszins gedeprimeerd de slotcommentaren leest, kun je de volgende conclusies trekken. Als de vervanging van fossiele brandstoffen door duurzame energiebronnen zoals windmolens, zonnecellen en biomassacentrales in dit tempo doorgaat, dan kan er bij de huidige behoefte aan energie ook in de verdere toekomst geen sprake zijn van echt duurzame energie-opwekking. Bovendien is bij de productie van zonnecellen en windmolens het gebruik van fossiele brandstoffen onontbeerlijk. Over biomassacentrales zijn de filmmakers ronduit negatief. Er komt veel CO2 bij vrij en er worden op dit moment veel bossen voor gekapt, zelfs stukken oerwoud.
De kritiek van milieudeskundigen die de film bekeken hebben is dat de film selectief gebruik maakt van bepaalde feiten, verouderde informatie presenteert en de interviews oneerlijk weergeeft. Dat is vast allemaal waar. Zeker ook gezien van de reputatie van Moore die bij deze film, net als bij zijn vorige films, de voorhamer gebruikt om zijn standpunt er in te rammen.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat zg. "klimaatontkenners" - veelal mensen met conservatieve opvattingen - bij deze film juichend langs de zijlijn staan. Maar dan missen zij - en ook de kritische klimaatdeskundigen - volgens mij de twee belangrijkste punten in deze film. Ten eerste maken Moore en Gibbs glashelder duidelijk dat een groot deel van de milieubeweging een onderdeel geworden is van keihard kapitalisme. Ongerustheid over het klimaat is zo een vehikel geworden om veel geld te verdienen en niet om de wereld te redden.
Maar het belangrijkste punt dat Moore en Gibbs maken is dat het in feite om veel meer gaat dan alleen het klimaat. Op een onweerlegbare manier tonen zij aan dat we alles doen om in een razend tempo de hele planeet om zeep te helpen. We zijn met veel te veel mensen die te veel willen.

En dat laatste - te veel willen - is de belangrijkste boodschap van deze film: alleen als we bereid zijn onze manier van leven radicaal te veranderen en af te stappen van onze neo-liberale groei-economie van veel, meer, meest produceren en consumeren, is onze planeet te redden. En omdat dat een pijnlijke boodschap is die de meeste mensen - zelfs veel van de milieubeweging - niet willen horen, willen Moore en Gibbs dat er in deze film niet met een voorhamer maar met een heimachine in rammen.

Kijk en oordeel zelf: