2019 in woorden

De laatste dag van het jaar. In de media worden we overspoeld met terugblikken in lijsten jaar-overzichten van van alles en nog wat. In tegenstelling tot andere "ophefdagen" (kerst, sinterklaas, verjaardagen) vind ik terugblikken bij de jaarwisseling wel leuk. Vaak krijg je dan een soort "Oh ja-belevenis": "Is dat dit jaar gebeurd? Ik dacht veel eerder.", "Goh, ik wist niet dat die dit jaar dood gegaan is", "Dat was ik nou helemaal vergeten.", " en "Ja, dat was schrikken,  of. ". . belachelijk, of ". . afschuwelijk" .

Maar het leukst vind ik de lijstjes met woorden die dat jaar ontstaan of in opkomst gekomen zijn. Alleen al met die woorden krijg je een goed beeld van het afgelopen jaar. Daarom hier een kleine greep:

1. Boom
Het woord van het jaar bij Van Dale. Het slaat op mij als afkorting van het aloude "babyboomer", mensen geboren kort na de Tweede Wereldoorlog. Met het woord "boom" worden mijn leeftijdsgenoten en ik weggezet als fossielen (ook een populair woord), die het voor de jongere generatie verpest hebben. Sans rancune, wij deden precies hetzelfde met onze ouderen toen wij zo oud waren. Die noemden wij "burgerlijk klootjesvolk".

2. . . . . schaamte
Zo ongeveer elk woord waar je "schaamte" achter kunt zetten: vliegschaamte, bezorgschaamte, doucheschaamte, vleesschaamte, enz.
Het geeft aan hoe wij in het leven staan. Zo ongeveer als christelijke mensen vroeger die iets deden op zondag dat eigenlijk verboden was. Zowat alles dus. En niet omdat Onze Lieve Heer dat vervelend zou vinden, maar om wat de buren er van zouden zeggen . . . De jaren 50 zijn weer terug, zonder dat we het in de gaten hebben. Vind ik wel grappig.

3. Klimaatdrammer en slaafgemaakte
Deze twee woorden geven de complexiteit van onze huidige gevoels- en gedachtenwereld weer. Iemand als "klimaatdrammer" wegzetten (Klaas Dijkhoff noemde Rob Jetten zo) is denigrerend. Je hebt geen goede argumenten om hem tegen te spreken en dan ga je hem een lullige naam geven. Een middel dat meer en meer toegepast wordt. Het is het handelsmerk van Donald Trump.
Aan de andere kant willen we mensen niet voor het hoofd stoten en zijn veel woorden verboden. Eerst al het woord "neger" met daarvoor in de plaats . . . "zwarte". . . ? Vind ik persoonlijk geen verbetering. En nu mogen we iemand ook niet meer een "nakomeling van een slaaf" noemen. Dat is stigmatiserend. Dus moet het "slaafgemaakte" zijn. Feitelijk en taalkundig juist, maar wel een beetje vergezocht, niet?

Deze laatste twee woorden samen symboliseren voor mij het jaar 2019. Bot en ongenuanceerd aan de ene kant en subtiel en overgevoelig aan de andere kant. Mag ik de wens uitspreken dat het in 2020 allemaal een onsje minder wordt? In ieder geval wens ik jullie wel allemaal een goed, gelukkig en gezond nieuw jaar.